علت ترس از تاریکی بچه ها چیست و چگونه با آن برخورد کنیم؟ - مجله ابوذریون

ترس از تاریکی بچه ها از حدود 2 تا 3 سالگی آغاز می گردد. در واقع این ترس تا حدودی نشان دهنده رشد ذهنی و هوش کودک است. زیرا عامل اصلی این ترس و کابوس های شبانه تصورات خیالی کودک است که از ذهن خلاق آنها نشات می گیرد. بچه ها قوه تخیل بسیار قوی دارند و تا آنجا که به آن ها مربوط است اژدها، جادوگر، هیولا و… کاملا واقعی هستند. این ترس ها به طور معمول با بزرگتر شدن کودک از بین می فرایند ولی گاهی نیز ممکن است تا بزرگسالی ادامه پیدا کند، مخصوصا اگر در کودکی برخورد درستی با این ترس ها نگردد و اثر روانی آن با کودک بماند.

علت ترس از تاریکی بچه ها

• یکی از دلایل مهم ترس از تاریکی در کودک شیوه نادرست تربیتی والدین با فرزندانشان هست. به طور مثال جهت تنبیه فرزندشان، او را در اتاق تاریکی مانند زیرزمین و انباری تاریک زندانی می نمایند.

• روانشناسان معتقدند نحوه صحبت کردن والدین با کودک نیز می تواند یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار ترس از تاریکی بچه ها باشد. به طور مثال گفتن جملاتی مانند: اگر به حرفم گوش نکنی لولو شب می یاد تو اتاقت و با خودش می بردت. و سایر جملات از مواردی هستند که ترس بچه ها را چندین برابر می نمایند. آرام کردن کودک با روش ایجاد ترس از موجودات خیالی، یکی از بدترین روش های تربیتی است که متاسفانه میان خانواده ها رواج دارد.

• بچه ها خردسال ممکن است با قوه تخیل قوی خود هر تصویر ذهنی پیش پا افتاده و یا حتی شاد را به چیزی ترسناک تبدیل نمایند. جدا کردن خیال از واقعیت برای بچه ها کار دشواری است. سایه های روی دیوار و جیر جیر پله ها کودک شما را متقاعد می نماید که ترس هایش بی مورد نبوده است.

• اصولا ترس از تاریکی این مساله را یادآوری می نماید که کودک نمی داند در تاریکی چه کاری باید انجام دهد و وقتی به تنهایی فکر می نمایند شدیدا می ترسند. خیلی مواقع این ترس برگرفته از تصورات ذهنی او درباره سارق و سایر موجودات خیالی ست که از اطرافیانش شنیده است. این بچه ها بیش از هر چیزی احتیاج به احساس امنیت و آرامشی که از والدین و اطرافیانشان می گیرند دارند.

واکنش مناسب به ترس از تاریکی در بچه ها

1. ضروری است که با این ترس در بچه ها با حساسیت برخورد گردد تا از به وجود آمدن مسائل دراز مدت جلوگیری گردد. بچه های که از تاریکی و تنهایی دچار ترس می شوند، بیش از هر چیز احتیاجمند احساس امنیت و آرامشی هستند که والدین می توانند به آن ها بدهند.
2. بگذارید کودک از ترس خود برای شما صحبت کند و آنرا به کتمان ترسش ترغیب نکنید و احساساتش را مسخره نکنید.
3. ترس از تاریکی بچه ها در بسیاری موارد از خیالات و اوهام ناشی از تاریکی سرچشمه می گیرد، کودک شما نمی تواند آنها را بیان کند و شما نیز هرگز قادر به درک آنها نیستید. پس فقط به ترس کودک احترام بگذارید و همواره با او همدردی کنید، او را دلداری دهید، و به او اطمینان ببخشید.
4. مواظب فیلم ها و برنامه های ترسناک تلویزیونی و نیز داستان های تخیلی وحشتناک باشید، زیرا ممکن است به صورت غیرمنتظر ه ای موجب ترس های غیرمنطقی در بچه ها شوند. حتی دلقک ها و شخصیت های پانتومیم نیز می توانند ذهن یک کودک مستعد ترس را آشفته نمایند.
5. با بازی، کودک را به قرار دریافت در تاریکی عادت دهید. مثلا شما به عنوان راننده ماشین، و او مسافر شما. ابتدا مکان های روشن خانه را و سپس مکان های تاریک را طی کنید و به تدریج زمان ماندن در نقاط تاریک را بیشتر نمایید. یا اینکه زیر میز، اتاق بازی درست کنید و روی میز پتو بیندازید و درب و پنجره هم بگذارید و یا در بازی دیگر اشیایی را در خانه از جمله در جای تاریک پنهان کنید که در بازی باید آنرا پیدا نمایید.
6. علت اصلی ترس از تاریکی بچه ها را پیدا کنید و در زمان مواجهه با ترس اگر نمی تواند ترسش را بیان کند از او بخواهید که نقاشی بکشد. به نقاشی بچه ها دقت کنید. اصولا بچه های که می ترسند بیشتر از رنگ های تیره و مات استفاده می نمایند و یا چیزی را می کشند و بعد او را خط خطی می نمایند. هیچ وقت از فرزندتان نخواهید چیزی را نقاشی کند که از آن می ترسد. کودک شما اول باید احساس آرامش و امنیت داشته باشد و بعد اگر می خواهد عامل ترس خود را نقاشی کند. شما می توانید بعد از ترسیم نقاشی فرزندتان در رابطه با موضوع نقاشی پرس و جو کنید تا عامل اصلی اضطراب بچه ها و ترس او را بیابید.
7. موفقیت کودک را در غلبه بر ترسش تحسین نمایید و وقتی کودک نشان داد ترسش کاملا از تاریکی از بین رفته به او یک پاداش مخصوص بدهید.

واکنش مناسب به ترس از تاریکی بچه ها موقع خوابیدن

1. بهتر است هنگام خواب، اتاق او را با چراغ کم نور، روشن نگه دارید. بدین ترتیب هرگاه کودک بعد از خوابی که می بیند بیدار گردد، می تواند موقعیت خود را در اتاق پیدا کند و رویا را از واقعیت تشخیص دهد. البته این را در نظر داشته باشید چراغ خواب را جایی بگذارید که موجب ایجاد سایه اشیا اتاق بر روی دیوار نگردد. زیرا بچه ها از این سایه ها با قدرت تخیلشان هر چیزی می سازند و از او می ترسند.
2. سعی کنید در زمان خواب برای کودکتان قصه ای بخوانید و فضای خواب را برای او آرام بخش بسازید.
3. بعد از اینکه چراغ را خاموش کردید چند دقیقه دیگر پیش فرزندتان بمانید.
4. می توانید گهگاه تا زمانی که کودک به خواب رود همراه او بمانید. برای انجام دادن همه این کارها آماده باشید تا کودکتان به قدر کافی احساس امنیت کند و بدون ترس به خواب برود و در نتیجه دچار کابوس و وحشت شبانه نگردد.
5. اگر فهمیدید که کودکتان برنامه ترسناکی را از تلویزیون تماشا نموده است و نتوانسته اید جلوی او را بگیرید، می توانید با انجام دادن کارهای معمولی قبل از خواب نظیر مسواک زدن، برس کشیدن موهای کودک، آماده کردن وسایل ورزشی او برای فردا، او را به دنیای واقعی باز گردانید تا دچار کابوس نگردد.
6. برای غلبه به ترس از تاریکی بچه ها می توانید به شیوه ای مثبت درباره اتفاق خیلی خوبی که اتفاق افتاده است با او صحبت کنید، یا در خصوص رویدادی هیجان انگیز و جالب که در پیش دارید مانند جشن تولد یا تعطیلات نقشه بکشید.
7. روش مناسب دیگری که از هجوم افکار ترسناک به ذهن بچه ها جلوگیری می نماید، گوش کردن به موسیقی دلخواه کودک قبل از خواب است.
8. اگر از سارق می ترسد به او شرح دهید سارق بندرت وارد خانه ای که کسی در آن است می گردد و اگر سارقی وارد خانه گردد شما خیلی زودتر از او بیدار می شوید.
9. دست کودک را گرفته و با هم مکانهایی که در تاریکی موجب ترس او شده است را چک کنید. مثلا هیچ کس داخل گنجه اتاق تو نیست. بیا با هم برویم و ببینیم، هیچ چیز داخل آن نیست. می توانید با جا به جا کردن اثانیه اتاق کودک، به آن حس و حال دیگری بدهید.
10. در مواقع اضطراری به کودکتان اجازه دهید در کنار شما به خواب برود یا سرشب را در رختخواب شما بگذراند تا شوکی را که به او وارد شده است پشت سر بگذارد؛ پس از آنکه اعتماد به نفس او بازگشت، می تواند به اتاق خود برگردد.