هم بیکاری هم بیماری - مجله ابوذریون

به گزارش ایران، مشاغل حوزه خدمات که در ایران بیش از 50 درصد مشاغل را به خود اختصاص داده اند در دوره انزوای ناشی از شیوع کرونا بیش از سایر حوزه ها تحت تأثیر قرار گرفته و صاحبان این مشاغل بواسطه بیکاری های موقت و دائمی با مسائل جدی روبرو شده اند.

در این میان افراد دارای معلولیت هم مانند سایر آحاد جامعه تحت تأثیر این فرایند منفی قرار گرفته و با چالش های جدی روبرو شده اند. اما این موضوع از آن جهت قابل تأمل است که بسیاری از معلولان که همیشه در معرض محرومیت از فرصت های شغلی قرار دارند و به سختی می توانند برای خود شغلی مهیا نمایند حالا با شیوع بیماری کرونا و تعطیلی های مکرر و گاه و بیگاه یا بیکار شده اند یا در آستانه بیکاری قرار گرفته اند. از سوی دیگر گروهی هم برای حفظ شغل خود در معرض ابتلا به بیماری قرار گرفته اند چون تنها یک میلیون و هفتصد هزار نفر از معلولان کشور تحت حمایت نهادهای حمایتی همچون بهزیستی قرار دارند و جمعیتی بیش از دو میلیون نفر بدون هیچ حمایتی همچون افراد عادی زندگی می گذرانند.

محمود ناشنوا است. همسرش می گوید: به آشنا و غریبه رو انداختیم تا محمود آقا به اسم پیک در یک رستوران مشغول به کار شد.اما با شیوع کرونا رستوران تعطیل شد و بدبختی ما از سر گرفته شد. اوایل فکر می کردیم مرخصی اجباری چند روز بیشتر طول نمی کشد اما وقتی تعطیلی طولانی شد و پس اندازمان ته کشید استرس و اضطراب، خواب و خوراک را بر ما حرام کرد. مجبور شدیم همه پولی را که برای خرید موتور تازه پس انداز نموده بودیم خرج کنیم. موتور قدیمی محمود آقا به خرج افتاده و هر چند روز یکبار دست او را در حنا می گذارد. اما چاره ای نداشتیم شکم گرسنه بچه ها نان می خواست و خرج الکل، ماسک و لوازم بهداشتی هم به مخارج خانه اضافه شده بود. پس انداز که تمام شد دست احتیاج جلوی دوست و آشنا دراز کردیم. از خدا می خواهم حتی کافران هم به حال ما دچار نشوند. حالا با باز شدن رستوران کمی از غم و غصه های ما کم شده اما محمود آقا شیفتی سرکار می رود. صاحب رستوران گفته اگر همه بخواهند مانند قبل به محل کار بیایند باید دو نفر از 4 نفر پیک اخراج شوند چون رستوران دیگر مانند گذشته مشتری ندارد و دخل و خرج با هم همخوانی ندارند. حالا محمود آقا بعضی روزها دستفروشی می نماید و خدا می داند که من چقدر نگرانم که مبادا او بیمار گردد.

خانم لاهوتی هم 40 سال بیشتر ندارد. براثر تصادف دچار معلولیت شده اما این اتفاق نتوانسته او را به فردی وابسته تبدیل کند. حالا سال هاست که تنها زندگی می نماید و تا قبل از شیوع کرونا هزینه زندگی اش را بدون حمایت دیگران و با کوشش های خودش تأمین می کرد. او می گوید: یک غرفه در پارک اجاره نموده بودم و اقلام خوراکی یکی از شرکت های مواد غذایی را می فروختم. این کار سختی های خاص خود را داشت اما از اینکه به دیگران وابسته نبودم خدا را شکر می کردم. اما با شیوع کرونا شرایط تغییر کرد و از سال 99 هم اجازه فعالیت لغو شد. از آن زمان تا به امروز با استفاده از پس انداز و بعد از آن قرض گرفتن از خواهر و برادر زندگی خود را می گذرانم. خوشبختانه چندی پیش اعلام کردند که می توانیم فعالیت خود را از سر بگیریم اما متأسفانه من باید همه فرایند اخذ مجوز و ارائه معرفینامه را از اول انجام دهم و این مدت ها وقت مرا خواهد گرفت و دردسر زیادی هم دارد.

توانمندسازی معلولان برای کاهش آسیب

در عصر کنونی توسعه ملی و تحقق عدالت اجتماعی در جوامع بشری در گرو حمایت و توانمندسازی گروه های آسیب پذیر و دهک های پایین جامعه است. از این رو توانمند سازی این گروه از جامعه موضوع مهمی است که باید در دستور کار نهادهای حمایتی دولتی و تشکل های مدنی و مردم نهاد جامعه قرار گیرد.

سهیل معینی مدیرعامل انجمن باور در این باره می گوید: شیوع کرونا باعث شده بسیای از معلولان شاغل در بخش های دولتی و غیر دولتی به اسم گروهی که عموماً در معرض بیشترین محرومیت ها و تبعیض ها قرار می گیرند دچار آسیب های ناشی از بیکاری و از دست دادن فرصت های شغلی شوند.

او ادامه می دهد: با شیوع کرونا شرکت های زیادی در بخش خصوصی تعطیل شدند و بالطبع افراد معلولی که در استخدام این شرکت ها بودند مانند سایر نیروها تعدیل شدند. با این شرح که بازگشت به کار برای این افراد سخت تر از افراد سالم اتفاق می افتد. از سوی دیگر بعضی از افراد دارای معلولیت که توانسته بودند با یاری نهادهای حمایتی دولتی و مردمی کسب و کارهای کوچکی به صورت دستفروشی، کیوسک ها و مغازه های کوچک راه اندازی نمایند، با شیوع کرونا، دچار مشکل شدند. بخش زیادی از تقاضاهایی که برای یاری های عاجل دولتی وجود داشت از جانب این افراد بود.

مدیرعامل انجمن باور در ادامه به شاغلان در بخش دولتی اشاره می نماید و می افزاید: این گروه هم دچار آسیب های جبران ناپذیری شدند. مثلاً معلمان و کادر آموزشی نابینا و کم بینا که در آموزش و پرورش مشغول به کار بودند با انتقال آموزش به فضای مجازی و آموزش از راه دور عملاً دچار مشکل شدند. چون بستر پیش بینی شده برای آموزش یعنی نرم افزار شاد برای ارائه دهنده خدمت یعنی معلمان نابینا و بعضی از دریافت نمایندگان خدمت یعنی دانش آموزان استثنایی قابل دسترس نبود و مناسب سازی نشده بود.

این باعث شد بعضی از دبیران و معلمان نابینا و کم بینا که در گذشته تدریس می کردند حالا دچار مشکل شده وبه اعضای خانواده خود متکی شوند. متأسفانه در آزمون هایی که سال جاری از سوی آموزش و پرورش برگزار گردید در خصوص تصدی بعضی مشاغل به وسیله نابینایان سختگیری بیشتری شد.

معینی تأکید می نماید: در بخش های حمل ونقل هم بعضی از معلولان که در تاکسیرانی های اینترنتی فعالیت می کردند یا آنهایی که به اسم پیک فعالیت می کردند با تعطیلی فروشگاه ها و مراکز عمومی در معرض بیکاری قرار گرفتند بویژه که این افراد عموماً قراردادهای موقت کاری دارند و قرارداد آنها از استحکام حقوقی بالایی برخوردار نیست. خانم هایی که در خانه کالاهایی را تهیه می کردند و به وسیله زنجیره فروشگاه ها به فروش می رساندند و گروهی که به علت دورکاری و عدم پیش بینی زیرساخت ها امکان ادامه فعالیت را نیافتند هممتحمل ضررهای بسیاری شدند.

او بعلاوه به گروهی که نتوانستند از فرصت دورکاری استفاده نمایند و مجبور شدند خطر آلودگی به ویروس را به جان بخرند، اشاره می نماید و می گوید: بعضی همچون متصدیان شغل اپراتورتلفن در شرکت های مختلف، نمی توانستند از خانه خدمات خود را ارائه دهند. آنها درحالی که همکارانشان در خانه بودند هر روز به سرکار می رفتند تا مبادا بیکار شوند.

مدیرعامل انجمن باور می افزاید:یکی از اقدامات حمایتی برای حفاظت از معلولان، اختصاص یارانه حمل ونقل است، تا آنهایی که به سیستم حمل و ونقل عمومی دسترسی دارند بتوانند از تاکسی های اینترنتی استفاده نمایند. از آنجایی که حضور در سیستم حمل ونقل عمومی خطر زیادی برای معلولان دارد از این طریق هم می توان به مصونیت آنها در برابر آلودگی و هم به بهبود شرایط مالی آنها یاری کرد. بعلاوه مسئولان می توانند در بودجه ای که برای حمایت از اشتغال در برابر کرونا اختصاص یافته افراد دارای معلولیت را در اولویت قرار دهد و از اشتغال افراد معلول اعم از اینکه آنها کارفرما یا خویش فرما هستند و یا دراستخدام دیگران هستند حمایت نمایند.

تبدیل تهدید کرونا به فرصت

در این میان اما به ادعای مدیرکل اشتغال و کارآفرینی سازمان بهزیستی مددجویان این سازمان در سال 99 با وجود شیوع بیماری کرونا و بروز بحران های ناشی از آن شرایط اشتغال رضایت بخشی داشتند و کمتر آسیب دیدند.

رضا دهقان در این باره می گوید: در دوران شیوع کرونا بسیاری از مددجویان را تشویق کردیم در حد خودشان وارد فیلد مبارزه با کرونا شوند. به این شکل که کارگاه خیاطی یا فراوری مواد شوینده با حمایت بهزیستی به فراوری محصولات مبارزه با کرونا مانند ماسک، لباس و مواد بهداشتی ضدعفونی نماینده تغییر فعالیت دهند. آمارها نشان می داد ظرفیت بالایی از مددجویان درگیر مقابله با کرونا شدند و کسب و کارهایشان نه تنها از بین نرفت بلکه رونق یافت. در حوزه کارفرمایی هم سعی کردیم با شرکت ها ارتباط داشته باشیم و با استفاده از مشوق های موجود در بحث اشتغال مددجویان، یعنی بازپرداخت حق بیمه یا یاری هزینه ارتقای کارآیی معلولان، کارفرماها را به حفظ مددجویان تشویق کردیم.

او ادامه می دهد: در شرایط اجتماعی ناشی از بحران کرونا کوشش کردیم با تبدیل تهدید کرونا به فرصت، از آسیب دیدگی مددجویان بکاهیم اما این موضوع مطلق نیست و شاید گروهی هم در این زمینه دچار مشکل شده باشند اما بهزیستی با تمام قوا از مددجویان خود در حوزه های مشاغل خانگی، کسب و کارهای خرد و بعلاوه حوزه کارفرمایی، حمایت ویژه ای داشته و خواهد داشت.

او تأکید می نماید: در سال گذشته بهزیستی توانست در زمینه تعهد اشتغال هم بیش از اندازه تعهد، اشتغال ایجاد کند و درحالی که باید طبق برنامه ششم توسعه حدود 56716 شغل ایجاد می کرد پیروز شد بیش از تعهد و برای 60813 مددجو شغل فراهم کند.