ایجاد بازارچه های صنایع دستی در غرب مازندران راهکاری برای توسعه صنعت گردشگری است - مجله ابوذریون

مازندران استانی جهانگرد پذیر با تعداد جهانگردان ورودی 40 میلون نفر در سال شناخته می گردد که بخش عمده این شمار جهانگردان در خطه غربی این استان حضور می یابند، برآیندها مبین این است که این صنعت توانسته تاحدودی برای این منطقه در بخش های مختلف عایدیزایی کند اما همیشه یکی از علامت سوال ها در این بخش، غریبگی صنایع دستی با بخش عایدیزایی این صنعت و عدم استقبال شایسته جهانگردان بوده است.

غرب مازندران با نوار ساحلی به طول 142 کیلومتر شامل شهرستان های نور، نوشهر، چالوس، کلاردشت، عباس آباد، تنکابن و رامسر در همه ایام سال بویژه در روزهای تعطیل و تابستان میزبان میلیون ها جهانگرد داخلی و خارجی است. از مجموع 22 شهرستان مازندران 15 شهرستان در نوار ساحلی خزر واقع شده است.

صنایع دستی از جمله صنایعی محسوب می گردد که به طبق آنالیز های انجام شده منابع رسمی، نقش موثری در اشتغالزایی، بهبود معیشت و عایدیزایی دارد و بهره وری از این صنعت به تامین بازار فروش احتیاج دارد.

طبق اسناد تاریخ، کشورمان در طول هزاران سال در حوزه صنایع دستی فعالیت داشته و هم اکنون 299 رشته ثبت شده صنایع دستی در کشور موجود بوده که یک ظرفیت مهم است.

صنایع دستی غرب مازندران به گفته کارشناسان امر، در سه جایگاه ییلاقی، جنگلی و دشت براساس مواد اولیه متفاوت و فرهنگ های بومی منطقه ها مختلف این منطقه از دوره های تاریخی گذشته شکل گرفت و جایگاه خود را تثبیت نموده است.

چادرشب بافی، خراطی، چوب تراشی، گره چینی، منبت و معرق چوب، حصیربافی، سفالگری، کاشی معرق، مینای خانه بندی، چلنگری، گلیم بافی، جاجیم بافی، شال بافی، نمد مالی، جوراب بافی، عروسک بافی و قلاب بافی از جمله هنرهای سنتی و صنایع دستی غرب مازندران است.

با این وجود، هنرمندان صنایع دستی غرب مازندران دغدغه فراوری ندارند اما مطالبه شان داشتن بازارچه دائمی ساحلی است تا برای عرضه محصولات خود فضایی همیشگی و دائمی داشته باشند که امید است با یاری مسئولان شاهد تحقق این مهم و رونق روزافزون صنایع دستی و هنرهای سنتی بومی این منطقه باشیم.

کارشناسان می گویند علاوه بر رفع دغدغه های موجود همیشگی با ایجاد بازارچه های ساحلی، صنایع دستی در غرب مازندران رونق میگیرد، چرا که با نظام مند شدن فروش محصولات بطور قطع بسیاری از نواقص موجود نیز رفع می گردد.

به گفته آنان فراوریات صنایع دستی در کنار حراست از اصالت و کیفیت خود باید برای جهانگردی تداعی خاطره سفر به غرب مازندران و بعلاوه انتقال هویت منطقه به خانه های جهانگردان داخلی و خارجی باشد.

غربت و بیگانگی صنایع دستی مازندران در بخش جهانگردی را بسیاری از کارشناسان و فعالان این عرصه فقدان تبلیغات و اطلاع رسانی درست و عدم حمایت در بازار عرضه داخلی برشمردند اما شاید بتوان یکی از دلایل این عدم استقبال را جا ماندن این صنایع در عدم خاطره سازی از سفر به غرب مازندران برای جهانگردان دید که هیچگاه برای مسافران نماینده گوشه ای از استان پر نشانه مازندران نبوده است.

ایجاد بازارچه ساحلی صنایع دستی و تجاری سازی فراوریات برای یاری به تقویت بازار فروش با هدف حفظ اصالت و معرفی این ظرفیت ها به جهانگردان در غرب مازندران یکی از خواسته های فعالان این حوزه هنری است که فرمانداران شهرستان های این منطقه باید برای این مهم برنامه ریزی اصولی اتخاذ نمایند.

لاک تراشی بلده نور، نمدمالی رامسر و چادر شب بافی رامسر از دیگر رشته های صنایع دستی بومی مازندران است که اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و جهانگردی مازندران که پرونده ثبت آنها در لیست شهرهای ملی صنایع دستی به وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و جهانگردی ارجاع داده است.

سمانه حسین پور، هنرمند چادر شب باف از رامسر راه اندازی بازارچه ساحلی در شان هنرهای دستی غرب مازندران را در این شهرستان ضروری دانست و حمایت مسئولان برای مکان یابی مناسب برای هنرمندان صنایع دستی را خواهان شد.

وی پیرامون اینکه ایجاد بازارچه های صنایع دستی در غرب مازندران راهکاری برای توسعه صنعت جهانگردی است، گفت: بسیاری از جهانگردان با مراجعه به هنرمندان صنایع دستی از نبود بازارچه صنایع دستی در شهرهای ساحلی غرب مازندران اشاره دارند.

حسین پور اضافه نمود: با راه اندازی این بازارچه ها بطور قطع دغدغه فعالان این حوزه برای فروش محصولات کاهش می یابد. ضمن اینکه عایدیزایی و اشتغالزایی خوبی برای هر شهرستان بدنبال دارد.

به تاکید وی، باید مکان خوب و مناسب در شان هنرمندان صنایع دستی در نظر گرفته گردد که برای تحقق این مهم همراهی مسئولان امر هم بسیار مهم است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، جهانگردی و صنایع دستی رامسر گفت: غرب مازندران بویژه رامسر به لحاظ تنوع فراوریات صنایع دستی دارای ظرفیت های فراوانی است که ایجاد بازارچه های ساجلی صنایع دستی با توجه به حضور دهها میلیونی جهانگردان و مسافران به این منطقه در توسعه صنعت جهانگردی بسیار تاثیرگذار خواهد بود.

نادر سحرخیز ایجاد این بازارچه ساحلی صنایع دستی را احتیاج ضروری غرب مازندران برشمرد و اضافه نمود: فعالان حوزه صنایع دستی علاقمندند تا به صورت ویژه این بازارچه را در این شهرستان ایجاد گردد که گامی موثر در افزایش عایدی و رونق اشتغالزایی است.

وی نمد، سفال، سرامیک، چادرشب، منبت، معرق و لاک تراشی و سفال را از جمله برندهای صنایع دستی رامسر ذکر و اضافه نمود: هم اکنون یک بازارچه صنایع دستی کوچک در این ساحل این شهرستان فعالیت دارد که جوابگوی احتیاجهای جهانگردان نیست.

رئیس اداره میراث فرهنگی، جهانگردی و صنایع دستی رامسر ادامه داد: با توجه به تنوع فراوریات صنایع دستی با ایجاد این بازارچه ساحلی میتوان این فراوریات را هدفمند به نمایش گذاشت، بنابراین بازارچه های صنایع دستی دائمی احتیاج ضروری شهرستانهای غرب مازندران است.

سحرخیز رامسر را برند جهانگردی کشور دانست و گفت: به عنوان مثال، موزه شهدای این شهرستان سومین موزه پرعایدی کشور است. بنابراین باید بحث راه اندازی دائمی بازارچه ساحلی و موزه ها را در این شهرستان غرب مازندران جدی گرفت.

به گفته وی، بازارچه های صنایع دستی در حوزه جهانگردی بسیار موثر بوده، زیرا جهانگردان با تماشا از این بازارچه ها هدفمند و متمرکز برای خود سوغات سفر را به راحتی خرید می نمایند.

وی با بیان اینکه در زمان حاضر این شهرستان در بخش فروش صنایع دستی عایدی خوبی کسب می نماید، اضافه نمود: اکنون 300 نفر هنرمند بیمه شده در رشته های مختلف صنایع دستی در این شهرستان فعالیت دارند و همین تعداد نیز هنرمندان بیمه نشده داریم.

وی بهره گیری علمی از ظرفیت های سه بخش میراث فرهنگی، جهانگردی و صنایع دستی در غرب مازندران به خصوص این شهرستان را اجتناب ناپذیر دانست و تاکید نمود این منطقه در صورت بی توجهی به این ظرفیت ها ضرر خواهد نمود.

کارشناسان درباره میزان رابطه بین صنایع دستی و جهانگردی مازندران و بهره بردن صنایع دستی استان از فرصت حضور جهانگردان معتقدند برای اینکه صنایع دستی مازندران از حضور میلیونی جهانگردان منتفع گردد علاوه بر راه اندازی بازارچه های ساحلی باید راههایی در نظر گرفته گردد تا مراکز اقامتی و جهانگردی، برای تزئین فضاهای خود از محصولات صنایع دستی استان استفاده نمایند که با این اقدام هم فضاهای اقامتی و جهانگردی ما ظاهری بومی و اصیل پیدا می نمایند و هم صنایع دستی از جهانگردی سود می برد.

استاد رشته جهانگردی دانشگاه های غرب مازندران و شرق گیلان گفت: صنایع دستی یا هنرهای سنتی به وسیله دست ایده پردازی می گردد و با خلاقیت انسان محور با توجه به آداب و سنن و افکار و پیشنه هر منطقه و جغرافیایی فراوری می گردد.

محمدرضا اورمزدی اضافه نمود: صنایع دستی کارنمودهای تازه و متنوعی امروز پیدا نموده است و سمبل فرهنگی و تاریخی یک جغرافیا یا استان و یک ملت است و ایران نیز مهد صنایع دستی جهان است.

به گفته وی، هم اکنون 256 رشته صنایع دستی در کشور فعالیت دارد که قدمت بعضی از آنها تا هفت هزار سال می رسد.

وی با بیان اینکه ایران در دهه 40 به عضویت شورای جهانی صنایع دستی عایدیه، گفت: در این شورای جهانی 95 کشور جهان عضو هستند.

این پژوهشگر حوزه جهانگردی توضیح داد: نکته مهم این است که سهم صنایع دستی در فراوری ملی و یا برنامه اشتغالزایی یا ارتقای سطح فرهنگی در کجا دیده شده است، چون خیلی از آثار این بخش مهر اصالت سازمان علمی و فرهنگی یونسکو را دارد که مبین نشان این هنر اصیل ایرانی است.

اورمزدی اضافه نمود: جهانگردی ارتباط مستقیمی با صنایع دستی دارد و مکمل همدیگر هستند، چرا که هم عایدیزایی بسیار عالی دارد و هم می تواند در رفع بیکاری و در توسعه پایدار روستایی نقش آفرینی کند.

وی بیان نمود : اکنون 68 هزار و 200 و در استان مازندران افزون بر سه هزار روستا وجود دارد که می تواند به وسیله بومگردی یاری نمایند تا صنایع دستی بومی هر منطقه به نمایش گذاشته گردد، زیرا صنایع دستی دارای جنبه های هنری، مالی، فرهنگی و اجتماعی است و بهره برداری از این ظرفیت نیز احتیاجمند برنامه ریزی علمی است.

این فعال حوزه جهانگردی استان مازندران اضافه نمود: در دهه 90 فراوری ناخالص ملی کشور بین سه تا چهار درصد بود و در همین دوره حجم تجارت جهانی صنایع دستی در جهان 14.5 میلیارد دلار گزارش شد که از این رقم 4.5 میلیارد دلار مربوط به صنعت فرش بود که در همین بخش نیز کشورهای چین و هند بالاترین سطح را داشتند.

وی گفت: در شرایط کنونی در بسیاری از منطقه ها از جمله غرب مازندران میتوان با سرمایه گذاری اندک کارگاه های خانگی صنایع دستی ایجاد گردد که علاوه بر اشتغالزایی هم بازدهی و سودآوری بالایی داشت.

اورمزدی گفت : بنابراین ایجاد کارگاه های صنایع دستی در منطقه ها روستایی مازندران باید در دستور کار مدیران نهادهای مربوط قرار گیرد و بازارچه های ساحلی صنایع دستی در غرب مازندران نیز مکمل این راهبرد خواهد بود.

وی نبود رونق بازارهای داخلی را تهدیدی جدی اکنون صنایع دستی برشمرد و گفت: باید در حوزه صنایع دستی برنامه ریزی علمی صورت گیرد تا بتوان در جهت توسعه این صنعت اشتغالزا و ارزآور گام های مهمی برداشت.

وی با تاکید بر ضرورت توجه مراکز علمی اعم از دانشگاه ها و آموزش پرورش به صنایع دستی توضیح داد: آموزش صنایع دستی باید در این مراکز علمی نهادینه گردد.

این استاد رشته جهانگردی بیان نمود: نکته دیگر این که صنایع دستی جایگزین خوبی برای اقتصاد نفتی است که باید این رویکرد در برنامه ریزی کلان کشوری مدنظر قرار گیرد.

اورمزدی ادامه داد: غرب مازندران در زمینه هنرهای صنایع دستی از ظرفیت بالایی برخوردار است که به عنوان نمونه میتوان فرش کلاردشت و سفال تنکابن را نام برد که معروفیت جهانی دارد.

وی گفت: دولت سیزدهم باید در بحث کسب و کارهای خانگی و اشتغالزایی تدابیر ویژه ای اتحاذ کند و امورات را تسهیلگری کند تا ظرفیت های این بخش هرچه زودتر نتیجه بدهد و مهمتر اینکه نظام بانکی نیز باید صنایع دستی را به رسمیت بشناسد.

وی با بیان این که در غرب مازندران موزه های مردم شناسی دولتی و خصوصی فعالیت دارد، گفت : این مراکز فرهنگی باید به معرفی صنایع دستی اقدام نمایند، چرا که جهانگردان در استان مازندران بویژه خطه غربی آن مخاطب اصلی هستند.

وی اضافه نمود: ایجاد بازارچه های ساحلی صنایع دستی و هنرهای سنتی یکی از راهکارهای توسعه پایدار صنعت جهانگردی در استان و غرب مازندران است.

طبق اطلاعات رسمی نهادهای مربوط امروز خیلی از کشورهای جهان بخشی از فراوری ناخالص ملی را به صنایع دستی اختصاص می دهند. به عنوان مثال، چین بزرگترین فراوری نماینده صنایع دستی است و 11 درصد فراوری ناخالص هند به این هنر صنعت اختصاص دارد بنابراین مسئولان شهرستان های غرب مازندران باید کوشش نمایند با روش های مختلف و راههای مناسب سهم اقتصاد منطقه را با فراوریات و فروش و صادرات صنایع دستی افزایش دهند.

صادق برزگر، مدیرکل میراث فرهنگی، جهانگردی و صنایع دستی مازندران بتازگی در برنامه ای مربوط به ظرفیت بی نظیر هنرمندان این استان شمالی در حوزه صنایع دستی و هنرهای سنتی و تنوع رشته های هنری اشاره و اضافه نمود: این ظرفیت می تواند با کمی برنامه ریزی به جاذبه محیطی تبدیل گردد.

وی یادآور شد: تا زمانی که به صنایع دستی به عنوان یک صنعت توجه نگردد مسائل و چالش های آن همچنان لاینحل می ماند.

سید عزت الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، جهانگردی و صنایع دستی گفت: دولت سیزدهم و شخص رئیس جمهور به حوزه صنایع دستی توجه جدی دارد. اولین اقدام در دولت سیزدهم توجه به صادرات است که خوشبختانه با پیگیری دولت در لایحه احکام دائمی بودجه پیمان سپاری ارزی درباره صادر نمایندگان صنایع دستی حذف شد. این در حالی است که دستور رئیس جمهور درباره بیمه 10 هزار هنرمند صنایع دستی در دست اقدام است و نشان می دهد که این دولت به حوزه صنایع دستی توجه جدی دارد.

به تاکید کارشناسان، منطقه ها ساحلی غرب مازندران ظرفیت های مختلفی را در حوزه های تجارت، جهانگردی و بومگردی دارد که علاوه بر اینها ظرفیت های مختلفی در سواحل در حوزه ورزش آبی وجود دارد که باید از این ظرفیت برای اجرای طرح های اشتغال آفرین بهره برد، که راه اندازی بازارچه های ساحلی از جمله راهبردهایی است که سبب می گردد تا فراوریات و فروش محصولات صنایع دستی رونق بگیرد.

گستردگی صنایع دستی مازندران به میزان ای است که از حدود 200 رشته صنایع دستی مصوب معاونت صنایع دستی کشور بیشتر از 80 رشته در این استان فراوری می گردد که حدود 60 رشته مربوط به مازندران و بومی این استان بوده است.

برابر آمار موجود، هم اکنون بیش از 70 درصد اشتغال در حوزه صنایع دستی کشور را بانوان تشکیل می دهند.