عبور از بحران ملی کرونا با اعتماد سازی اجتماعی - مجله ابوذریون

به گزارش ایران، در این میان بعضی کارشناسان اجتماعی معتقدند چرا با وجود اخطارها و هشدارهای جدی متخصصان حوزه بهداشت، بعضی از افراد جامعه قانون گریزی می نمایند و پروتکل ها و محدودیت ها را نادیده می گیرند، البته این مسأله هم از سوی مردم و هم از طرف مسئولان دائماً مورد انتقاد است و معتقدند که برای عبور از بحران ملی کرونا احتیاج به مشارکت همگانی است. با دکتر سید حسین سراج زاده، رئیس انجمن جامعه شناسی ایران در این باره گفت و گو کردیم که می خوانید:

این روزها کرونای انگلیسی در کل جهان شیوع پیدا نموده و کشورما را هم با چالش های جدی و جدیدی روبه رو نموده است، متأسفانه بعد از نوروز خیز بلند بیماری سبب شد، آمار مبتلایان به این بیماری و مرگ و میرهای ناشی از آن با افزایش قابل توجهی همراه گردد، در عین حال با وجود اعمال محدودیت ها و سخت گیری در شیوه نامه های بهداشتی هنوز بخش عمده ای از مردم شیوع بیماری را جدی نگرفته اند، به اعتقاد شما دلایل همکاری نکردن مردم در مقابله با کرونا چیست؟

خوب است در ابتدا برای روشن تر شدن موضوع، نگاهی به یک سالی که گذشت داشته باشیم. زمانی که بیماری کرونا آغاز شد، ناشناخته بود و پزشکان و اپیدمیولوژیست ها و متخصصان امر درباره اینکه عملکرد بیماری چگونه است و چه عواقبی دارد، اطلاعات دقیقی نداشتند. پیش بینی هایی می شد، مبنی بر اینکه در دوره زودگذری بیماری سرانجام می یابد و در عرض دو تا سه ماه با گرم شدن هوا بیماری تمام می گردد، اما این انتظار برآورده نشد، در ادامه در کل جهان به خاطر ناشناختگی بیماری، بعضی تعلل ها صورت گرفت و تصمیماتی گرفته شد که هم از نظر اقتصادی و هم از نظر اجتماعی پرهزینه بودند، از طرفی در بعضی مدیران و مسئولان و نیز مردم، نگاهی خوشبینانه وجود داشت و با ابراز امیدواری سعی می شد، این باور به وجود بیاید که مسئله ای پیش نخواهد آمد. از این رو بسیاری از هشدارهای متخصصان جدی گرفته نشد، اما پس از مدتی همه به اهمیت موضوع پی بردند و متوجه شدند که این خوشبینی ها واقع بینانه نبوده و ضروری است به حرف متخصصان و تصمیمات آنها توجه بیشتری گردد. مردم و مسئولان به مرحله ای رسیدند که این موضوع جدی است و باید با همراهی و هماهنگی اقدامات مؤثری صورت بگیرد. اما با طولانی شدن موضوع همه خسته شدند.

از طرف دیگر شرایط کشور ما هم به لحاظ تحریم های شدید اقتصادی، چندان مساعد نیست و هیچ کشوری به لحاظ منابع اقتصادی و محدودیت های ارتباطات اقتصادی بین المللی مانند کشور ما در تنگنا و مشکل قرار ندارد، همین شرایط اقتصادی هم سبب شد که ناهماهنگی هایی که به لحاظ مدیریت کرونا وجود دارد تشدید گردد و بعضی از مردم هم احساس خستگی و سرخوردگی نمایند و نسبت به مسأله کرونا و تصمیمات مدیریت بحران موضع بی تفاوتی داشته باشند.

رفتارهای اجتماعی مردم در مواجهه با کرونا در یک سال گذشته و تغییر سبک زندگی در شرایط کرونایی نیز سبب شد شهروندان به سمت عادی انگاری سوق داده شوند. این اتفاقات ناشی از چه تغییراتی می تواند باشد؟

متأسفانه مردم پیغام های متفاوت و گاه متناقضی از سوی مسئولان دریافت کردند، تصمیم گیری های دیرهنگام هم سبب شد تا مردم به سمت عادی انگاری سوق داده شوند. قبل از عید صحبت هایی مطرح شد، مبنی بر اینکه ویروس انگلیسی خطرناک است و از عراق وارد خوزستان شده، اما متناسب با هشدارهایی که متخصصان می دادند، تصمیمات بموقع گرفته نشد. برای متخصصان امر روشن بود که شیوع بیماری در ایام تعطیلات عید می تواند نگران نماینده باشد و باید تصمیمات جدی، بموقع و محکم تری برای منع تردد گرفته می شد.

این روزها بسیاری از مشاغل، هنوز به کار خود ادامه می دهند و به پروتکل های بهداشتی بی توجه هستند. علت چیست و راه چاره ها را در کجا باید جست و جو کنیم؟

وقتی تصمیمی گرفته می گردد که به مدت 10 روز باید همه جا تعطیل باشد و این امر به قانون تبدیل می گردد، طبعاً هم باید اجرا گردد، متأسفانه در کشور ما و در میان شهروندان بی توجهی به قانون زیاد است، همان طور که در مورد قوانین هدایت و رانندگی می بینیم، تا وقتی که برخوردها جدی نگردد، بسیاری از مردم خود را ملزم به رعایت قانون نمی دانند. در این خصوص هم باید تمهیدات اجرایی جدی گرفته گردد. سؤال اینجاست که آیا دستگاه های اجرایی برای اعمال قانون تعطیلی 10روزه آماده شده اند؟ وقتی که دستگاه های اجرایی آماده نباشند، نباید از مردم یک جامعه که از نظر تاریخی و فرهنگی مقید به قانون نیستند، انتظار تبعیت کامل از قانون و به دست آوردن نتیجه لازم را داشته باشیم. تا وقتی که ناهماهنگی های مدیریت بحران رفع نگردد، موضوعی که به عنوان بحرانی ملی، همه جامعه را درگیر نموده، حل نخواهد شد؛ قطعاً اراده ای منسجم برای دنبال کردن راه های مقابله با کرونا و محدود کردن آن باید وجود داشته باشد. اگر این اتفاق نیفتد، باید منتظر امواج بعدی هم باشیم، در عین حال مهار موج فعلی هم دشوارتر می گردد، نباید ناهماهنگی ها به نقطه ای برسد که یک وزیر مسئول بیاید و اعلام استیصال کند، در این شرایط همه ارکان حاکمیت، ستاد مدیریت بحران و دستگاه های مجری باید با یکدیگر کاملاً هماهنگ باشند و با این مشکل و بحران عظیم اجتماعی برخورد سیاسی ننمایند.

یک سال و اندی از شیوع بیماری گذشته، این در حالی است که در نقاط مختلف کشور، فرهنگ های متفاوتی وجود دارد و سطح مطلعی های مردم نیز با یکدیگر متفاوت است، به اعتقاد شما بهتر نیست که ستاد کرونا در مورد نگارش پروتکل ها و نحوه اجرا در هر منطقه ای به صورت ویژه و خاص ورود کند؟

بله درست است، نهادهای مدیریتی منطقه ای باید اختیارات ویژه ای در این شرایط داشته باشند، وقتی در استان خوزستان شرایط بحرانی می گردد، باید با توجه به شرایط خاص آن منطقه تصمیم گیری و اقدام کرد. ستاد مدیریت بحران کرونا، باید به صورت منطقه ای، تصمیمات خود را به اجرا درآورد و شهرها و استان ها را با مدیریت منطقه ای و متناسب با شرایط آن مناطق قرنطینه کند و یا سایر تصمیمات لازم را بگیرند، به موازات این قضیه هم از ظرفیت های محلی استفاده گردد تا تصمیمات به درستی اجرا گردد، به اعتقاد من، تفاوت های سطوح مطلعی مردم و فرهنگ ها را باید دید، در ارتباط با تزریق واکسن هم باید از سیاسی شدن موضوع پرهیز کرد و همچنین اقدامات مؤثر برای تأمین واکسن صورت گیرد و متناسب با جمعیت مناطق، سهمیه ها در نظر گرفته گردد و بین نهادهای منطقه ای در ارتباط با کل کشور هماهنگی وجود داشته باشد، در نهایت هم با ضوابط و اولویت بندی های تعیین و در مسیری شفاف و قابل نظارت عمومی کار واکسیناسیون انجام گردد. خوشبختانه، مدیریت دانشگاه های علوم پزشکی و شبکه های بهداشت در کشور ما به صورت گسترده وجود دارند.

در یک جمع بندی کلی در ارتباط با اینکه مردم تقصیرها را به گردن مسئولان و مسئولان به گردن مردم می اندازند، چه راه چارهی می توان ارائه کرد تا در نهایت از شدت بیماری کرونا کاسته گردد؟

موضوع این است که بحرانی ملی پیش آمده و همه مردم و مسئولان، نسبت به هرکاری که می نمایند و هر تصمیمی که می گیرند مسئولیت ملی و اجتماعی دارند؛ همه باید به عنوان یک شهروند نسبت به پیغامدهای اعمال خود مطلع باشیم و به مسئولیت خود توجه کنیم. در این شرایط تأکید می کنم که برای مدیریت بحران، نهادهای حاکمیتی و ستاد مدیریت کرونا نقش مهم تر و برجسته تری دارند و حرف ها و تصمیمات غیرکارشناسانه می توانند زمینه های فرهنگی بی اعتمادی و قانون گریزی را که در جامعه ما وجود دارد، در میان مردم تشدید نمایند و سبب شوند مردم بی تفاوت تر شوند؛ و یا برعکس با تصمیمات کارشناسانه، درست و هماهنگ، می توانند کاری نمایند که این زمینه ها تعدیل شده و مردم با مسئولیت پذیری بیشتری رفتار نمایند.