گزارش، خودروسازی در ترکیه٬ پیوند سیاست و ملی گرایی - مجله ابوذریون

بهترین تجربه سفر را با تور ترکیه در خاطراتتان ثبت کنید.

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران٬ صنعت خودروسازی و خرید و فروش خودرو٬ یکی از سه بخش تجاری بسیار مهم اقتصاد ترکیه است که از گردش مالی بالایی برخوردار بوده و همیشه توجه خاندان های سرمایه دار و قدرتمند این کشور را به سوی خود جلب نموده است.

با وجود آن که بسیاری از خودروهای معتبر دنیا٬ در ترکیه مونتاژ می شوند٬ دولتمردان این کشور به دنبال آن هستند که خودرو ملی ساخت فراوری نمایند و نه تنها بازار داخل را در دست بگیرند٬ بلکه بخشی از کشورهای منطقه را نیز به کانون صادرات خودرو تبدیل نمایند.

نگاهی اجمالی به تاریخچه ساخت و مونتاژ خودرو در ترکیه٬ نشان می دهد این هدف٬ از منظر مالی اهمیت فراوانی دارد اما در عین حال٬ از بسیاری جهات٬ یک هدف کاملاً سیاسی است که با اهداف خاص حزب حاکم و همچنین گفتمان ملی گرایی ترکی٬ ارتباط جدی دارد.

کشوری برای مونتاژ خودرو دیگران

در حال حاضر بسیاری از مارک های معتبر خودروسازی دنیا٬ در ترکیه٬ مشغول ساخت و مونتاژ خودرو هستند و این کشور به یکی از کانون های مهم مونتاژ تبدیل شده است.

تویوتا٬ هیوندا٬ هوندا و ایسوزو به عنوان 4 مارک آسیایی٬ فورد به عنوان تنها مارک آمریکایی و پژو٬ سیتروئن٬ رنو٬ اپل٬ فیات٬ به عنوان 5 مارک مهم اروپایی٬ سالانه بیش از دو میلیون دستگاه خودرو در ترکیه فراوری و مونتاژ می نمایند.

چند ویژگی مهم مونتاژ خودرو در ترکیه عبارتند از:

1.کارخانه های خودروساز خارجی در ترکیه٬ در استانبول و آنکارا متمرکز نشده و در چندین استان ترکیه٬ هزاران کارگر ترکیه ای را به کار گرفته و موجب توسعه مالی چندین استان شده اند.

2.قیمت تمام شده خودروهای خارجی برای مردم ترکیه٬ قیمت منصفانه ای است. به گونه ای که در حال حاضر یک دستگاه تویوتا سی.اچ.آر صفر کیلومتر در بازار ترکیه با احتساب مالیات و دیگر هزینه ها٬ با قمیتی معادل 170 هزار لیره (حدود 370 میلیون تومان) قابل خریداری است. (دست دوم مدل 2018 این خودرو در ایران٬ بین 680 تا 750 میلیون تومان قیمت دارد.) همچنین با 75 هزار لیره می توان یک خودرو سدان مدل 2019 فیات مدل Egea خرید و یک خودرو پژو 208 مدل 2019 نیز با قیمتی معادل 115 هزار لیره قابل خریداری است.

3.دولت ترکیه از محل مالیات این خودروها درآمد خوبی به دست می آورد و علاوه بر این٬ بخش قابل توجهی از فراوریات مزبور٬ به کشورهای دیگر صادر می گردد که درآمدهای گمرکی نیز برای این کشور به دنبال می آورد.

4.اغلب مارک های خودرو خارجی در ترکیه به صورت اقساطی و با شرایط آسان فروخته می شوند.

با وجود تمام این موارد مثبت و ایجابی٬ رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه٬ دو سال پیش با دعوت از گروهی از سرمایه داران و فعالان مالی ترکیه٬ بیان کرد: جوانمردها و جوانمردزاده هایی که بتوانند برای ما یک خودرو ملی فراوری نمایند که قابل عرضه به دنیا باشد٬ در این جمع حضور دارند. از آنها می خواهم هر چه زودتر وارد گود شوند. مشتری نخستین دستگاه خودرو فراوری شده شما٬ خود من خواهم بود.

اصرار اردوغان مبنی بر ضرورت خودکفایی در فراوری یک خودرو ملی٬ تیمی از سرمایه داران را گرد هم آورد و حالا گروه خودروسازان٬ سال 2022 میلادی را به عنوان سال رونمایی از خودرو ملی و پیشرفته ترکیه اعلام نموده اند.

فعالان مالی مشهوری همچون خانواده قوچ٬ به درخواست اردوغان پاسخ مثبت داده و کنسرسیومی از 6 گروه٬ در دو سال اخیر در حال فعالیت برای فراوری یک خودرو خودکفای هیبریدی است که بتواند با مارک های آسیایی و اروپایی٬ رقابت کند.

از مونتاژ فورد در 1926 تا فراوری خودرو در 1960

همزمان با تاسیس نظام جمهوری ترکیه٬ سران این کشور٬ همیشه به دنبال آن بوده اند که صاحب یک خودرو ملی شوند و این خودرو با استقبال عمومی روبرو گردد. اما گام نخست٬ در حوزه مونتاژ برداشته شد و در سال 1926 میلادی به دعوت مصطفی کمال آتاتورک٬ خودروساز مشهور آمریکایی فورد٬ بخشی از تاسیسات و تجهیزات خودروسازی خود را از دیترویت آمریکا به استانبول ترکیه منتقل کرد و در محله توپخانه این شهر٬ کارگاه بزرگی بنا نهاده شد که می توانست٬ روزانه 40 خودرو مونتاژ و روانه بازار کند. اما دیری نپایید که جنگ دنیای دوم٬ گریبان عالم را گرفت و شعله مونتاژ فورد در ترکیه٬ پایین کشیده شد.

از کوشش شبانه روزی٬ تا آبروریزی عجیب

سال 1960 میلادی در تاریخ معاصر ترکیه٬ سال مهمی است. سالی که کودتاگران٬ عدنان مندرس نخست وزیر دموکرات ترکیه را اعدام کردند و ژنرال جمال گورسل٬ حکومت را در دست گرفت.

او از سال 1960 تا زمان مرگ یعنی تا سال 1966 میلادی رئیس جمهور ترکیه بود. یکی از مهمترین طنزها و متلک های سیاسی تاریخ جمهوری ترکیه٬ با تصمیم جمال گورسل پیوند خورده است.

تصمیمی برای ساخت یک خودرو ملی٬ تنها در عرض 5 ماه. او دستور داد تیمی از مهندسین ترک٬ کوشش نمایند تا در نخستین سال ریاست جمهوری گورسل و در اثنای برگزاری جشن سالگرد تاسیس جمهوری ترکیه٬ خودرو ساخت ترکیه به خیابان بیاید.

خودرو مزبور دَوریم (به معنی انقلاب) نامگذاری شد و گروه سازنده در یک کارگاه بزرگ به شکل سه شیفته مشغول به کار شد. مهندسین به شکل شبانه روزی فعالیت کردند. از آنجایی که تاسیسات پرس و قالب سازی٬ برای ساخت بدنه وجود نداشت٬ با استفاده از تکنیک ساخت قالب های بتنی و قرار دادن ورق های بزرگ بر روی قالب بتنی٬ بدنه ساخته شد و موتور و شاسی و دیگر اجزای خودرو نیز در حد 98 درصد به شکل خودکفا ساخته شد.

این تیم در اسکی شهر ترکیه مستقر بود و تنها چند ساعت پیش از شروع جشن جمهوری٬ 4 دستگاه خودرو حاضر شد.

2 خودرو از راه آسفالته به سوی آنکارا به راه افتاد و 2 دستگاه نیز با قطار به آنکارا برده شد تا اگر خودروهای جاده ای با مشکل روبرو شوند و در راه بمانند٬ لااقل 2 دستگاه دیگر به وسیله قطار به آنکارا برده گردد.

آنان آن قدر عجله داشتند که حتی مرحله رنگ و نقاشی خودرو را در داخل قطار و در حال حرکت انجام دادند. انتها خودروها به آنکارا رسیدند. اما اشتباه سنگین یکی از مهندسین٬ تمام کوشش ها را بر باد داد.

ماجرا از این قرار بود که بر اساس جزئیات جشن جمهوری و پیش بینی های صورت گرفته٬ قرار بود این خودرو٬ صرفاً در برابر مجلس ملی ترکیه چند صد متر رئیس جمهور را سوار کند و در معرض مردم و خبرنگاران به نمایش گذاشته گردد.

بنابراین مهندسی که به عنوان یکی از اعضای تیم سازنده٬ رانندگی خودرو را بر عهده داشت٬ صرفاً یکی دو لیتر بنزین در باک ریخت. همه چیز داشت به خوبی و خوشی تمام می شد که رئیس جمهور پیشنهاد کرد: فرزندم! مرا با همین خودرو ملی٬ بر مزار آتاتورک ببر.

مهندس٬ به درخواست رئیس جمهور عمل کرد. خودرو ملی دوریم٬ حامل رئیس جمهور به راه افتاد و خبرنگاران و ملازمین و دیگران هم به دنبال دوریم به راه افتادند. اما تنها چند صد متر مانده به آرامگاه آتاتورک٬ بنزین تمام شد و خودرو وسط جاده توقف کرد. با وجود آن که این اتفاق به ظاهر ساده٬ به راحتی حل می شد اما جنجال به راه افتاد.

جمال گورسس بیان کرد:این شرایط ماست. مانند غربی ها خودرو فراوری می کنیم اما مانند شرقی ها٬ فراموش می کنیم بنزین در باک بریزیم.

این جمله ساده٬ ابزار دست مخالفین و منتقدین شد و رئیس جمهور و همراهان٬ ادامه راستا را با خودروهای بیگانه٬ طی کردند.

موج گسترده نقدها و توصیف این رویداد به عنوان نمادی از بی کفایتی٬ رسوایی٬ افتضاح و بر باد دادن بیت المال٬ موجب آن شد که کل پروژه ساخت خودرو ملی متوقف گردد.

باز هم استارت سیاسی و نقطه خاتمهی به نام واردات ارزان

در سال 1965 میلادی سلیمان دمیرل رهبر حزب عدالت٬ به عنوان نخست وزیر٬ قدرت را در دست گرفت و برای تثبیت موقعیت خود٬ فراوری خودرو ملی دیگری را در دستور کار قرار داد. یکصد و پنجاه هزار نفر از مردم ترکیه٬ به درخواست دولت٬ با ارسال نامه٬ نام های پیشنهادی خود را بیان کردند و انتها٬ نام آنادول (آناتولی)٬ انتخاب شد.

چندین نوع و مدل اسپورت و جذاب از این نوع خودرو در عرض چند سال فراوری شد و مورد استقبال مردم نهاده شد.

آنادول به مدت 15 سال در ترکیه فراوری شد و هواداران فراوانی داشت و حتی قرار بود به کشورهای دیگر هم صادر گردد اما مسئله ای به نام گرانی خدمات پس از فروش٬ مانع از تحقق این رویا شد.

هدف جدید اردوغان

بعد از سال 1975 میلادی٬ واردات چندین نوع خودرو خارجی ارزان قیمت٬ رفته رفته رقابت را برای آنادول نیز سخت کرد و از آن موقع تاکنون٬ مردم ترکیه٬ همچنان خودرو خارجی می خرند و سوار می شوند. اما حالا اردوغان اصرار می نماید که ترکیه باید صاحب خودرو ملی هیبریدی توانمندی باشد که با برندهای بزرگ دنیا٬ توان رقابت داشته باشد.

هنوز تعیین نیست که هدف اردوغان و تیم سازندگان خودرو جدید ملی ترکیه٬ تا چه زمانی متحقق خواهد شد. اما اعلام رونمایی از این خودرو در سال 2022 میلادی و درست یک سال پیش از خاتمه مهلت خاتمه فرایند تحقق اهداف سند 2023٬ نشان دهنده این است که این خودرو نیز در خدمت اهداف سیاسی حزب حاکم قرار خواهد گرفت.

اما اگر به موازات این انگیزه سیاسی٬ از لحاظ مالی و کیفیت نیز٬ توان جلب مشتری داشته باشد٬ در این صورت ترکیه خواهد توانست در این منطقه از دنیا٬ علاوه بر مونتاژ چندین مدل خودرو خارجی٬ خودرو ملی نیز فراوری کند.