گزارش، همکاری ترکیه با کشورهای آسیای مرکزی - مجله ابوذریون

از سفر با تور سریلانکا به یکی از زیباترین کشورهای آسیایی سفر کنید و از شهرهای زیبای کلمبو و بنتوتا دیدن کنید.

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، به نقل از پورتال آسیای مرکزی، ترکیه اولین کشور در دنیا بود که استقلال کشورهای آسیای مرکزی را به رسمیت شناخت.

پس از آن، این کشور فعالانه آغاز به توسعه روابط مختلف با کشورهای این منطقه، با پذیرش این منطقه چون وطن اجداد ترک خود، کرد. در ترکیه، بسیاری از آسیای مرکزی به عنوان میهن تاریخی اقوام ترک یاد می نمایند. به این ترتیب است که منطقه آسیای مرکزی برای آنکارا از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

ترکیه قبل از هر چیز همکاری اقتصادی با کشورهای آسیای مرکزی را برقرار کرد. آنکارا به دنبال تضمین محیط تجاری مطلوب برای بازرگانان ترکیه در کشورهای آسیای مرکزی است. شرکت های ترکیه ای در منطقه در حال اجرای پروژه هایی در زمینه ساخت و ساز، ارتباطات از راه دور و صنعت نساجی هستند. سرمایه گذاری ترکیه فقط در کشور قزاقستان تقریباً حدود 20 میلیارد دلار است.

در جریان بازدید رجب طیب اردوغان از ازبکستان در سال 2018، گفت که همین میزان سرمایه گذاری به ویژه در بخش انرژی از سوی ترکیه وارد اقتصاد ازبکستان خواهد شد. با این حال، اقتصاد تنها حوزه غالب در روابط بین ترکیه و آسیای مرکزی نیست.

شورای ترک یک ابزار مهم برای همکاری بین آنکارا و کشورهای منطقه است. این ساختار در حال افزایش قدرت و اقتدار خود در عرصه بین المللی است. پاییز گذشته، ازبکستان 33 میلیون نفری به عضویت این سازمان درآمد. در آینده نزدیک عضویت ترکمنستان در این سازمان نیز پیش بینی می گردد.

شماری از کارشناسان بر این باورند که در ابتدا ترکیه روی ایجاد اتحادیه ترک با کشورهای آسیای مرکزی متمرکز شده بود. سپس آنکارا فهمید که به منظور توسعه یکپارچگی ترکی، از جمله با مشارکت کشورهای ترک زبان در آسیای مرکزی، کار نرمتر و کندتری نیاز است.

در نتیجه، آنکارا از اواسط دهه 1990 از ترکیبی پیچیده از تعامل دو جانبه، نهادهای چند جانبه، روابط اقتصادی و قدرت نرم در رابطه با آسیای مرکزی استفاده کرد. در عین حال، گفتنی است که اتکا به هویت قوم شناسی هرگز از سیاست ترکیه در قبال آسیای مرکزی محو نشده است.

علاوه بر این، باید دانست که ترکیه در سیاست خود در آسیای مرکزی نمی تواند از مواضع قدرت هایی که در این منطقه منافع دیرینه دارند چشم پوشی کند.

همانطور که محقق مشهور انگلیس ویلیام دیل خاطرنشان نموده است: با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، آنکارا امیدهای زیادی برای ایجاد یک اتحاد مشترک تُرکی داشت. این انتظارات عمدتاً مبتنی بر روابط فرهنگی و این فرض که احیای دولت روسی بعید به نظر می رسد، بوده است.

با این حال، در زمان پوتین ، روسیه دوباره به یک بازیگر دنیای تبدیل شد و بر این اساس تأثیر گسترده خود را در آسیای مرکزی احیا کرد. ویلیام دیل مستقیماً خاطرنشان می نماید که اساساً حضور روسیه، که نیروی غالب در منطقه از نظر اقتصادی، نظامی و سیاسی است، مانع توسعه حضور ترکیه در آسیای مرکزی شده است. علاوه بر این، چین نیز در حال تبدیل شدن به یک بازیگر تأثیرگذار در آسیای مرکزی است.

بعضی از تحلیلگران بر این باورند که ترکیه در روابط خود با کشورهای آسیای مرکزی باید مراقب باشد تا به روابط خود با مسکو آسیب نرساند. پس از به وجود آمدن سوء تفاهم خاص در روابط با غرب، آنکارا می تواند همکاری با آسیای مرکزی در زمینه های مختلف و همچنین تماس های مشارکتی با مسکو را، که روابط بسیار پرتنشی با قدرت های غربی دارد، عمیق تر کند.

به عقیده بعضی کارشناسان، رویکرد عملگرا و سازنده ترکیه در قبال آسیای مرکزی، با در نظر دریافت منافع روسیه، می تواند به ویژه از طرف مسکو مورد تحسین و استفاده قرار گیرد تا نفوذ چین در منطقه محدود گردد.

بدیهی است که آنکارا می فهمد که علیرغم تقویت مواضع چین، اتحادیه اروپا و سایر قدرتها در در آسیای مرکزی، همچنان روسیه در آسیای مرکزی به عنوان بازیگر اصلی باقی خواهد ماند. روسیه همچنان تأثیر قابل توجهی در ساختار سیاسی و فرهنگی منطقه خواهد داشت. صندلی قوی زبان روسی در آسیای مرکزی تضمین اصلی اثربخشی قدرت نرم روسیه در منطقه است.

ترکیه می تواند یاری زیادی به تقویت امنیت منطقه کند، چرا که تجربه قابل توجهی در مقابله با گروه های افراطی و تروریستی در خاورمیانه دارد. بسیاری از کارشناسان و افراد برجسته، این خطر را گوشزد می نمایند که احیای داعش با نیروی جدید در افغانستان ممکن است، ضمن اینکه فعالیت های خود را به بخش جنوبی آسیای مرکزی نیز می تواند گسترش دهد.

بر همین اساس، کشورهای این منطقه علاقه مند به همکاری با طرف های مختلف برای تضمین امنیت منطقه هستند. به همین دلیل، یکی از شرکای ارجح، ترکیه است، به عنوان کشوری که از لحاظ قومی نزدیک بوده و از نظر نظامی و فنی نیز قوی است.

ضمن اینکه پیروزیت های خاصی در زمینه همکاری های نظامی و فنی کشورهای آسیای مرکزی با ترکیه وجود دارد. به این ترتیب که، ترکمنستان یکی از بزرگترین خریداران سلاح از ترکیه است.

براساس آمار موسسه تحقیقات بین المللی صلح استکهلم (SIPRI)، از مجموع کل سلاح های وارداتی به ترکمنستان، 36 درصد از ترکیه و 27 درصد از چین، 20 درصد از روسیه وارد می شوند.

در قزاقستان موسسه سرمایه گذاری مشترک قزاقستان و ترکیه Aselsan Engineering LLP وجود دارد که محصولات الکترونیکی و الکترو- نوری را برای ساختارهای امنیتی قزاقستان فراوری می نماید.

در خاتمه سال گذشته، کشور قزاقستان سندی را در خصوص همکاری نظامی طولانی مدت بین قزاقستان و ترکیه تصویب کرد. این توافقنامه شامل آمادگی و آموزش نظامی، انجام مانورهای مشترک، صنعت دفاعی، عملیات صلح، تحقیقات نظامی، تحقیقات علمی و فنی و غیره می گردد.

ازبکستان نیز همکاری نظامی با ترکیه را برقرار نموده است. قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان با ناتو مشارکت نظامی در برنامه مشارکت برای صلح دارند. ترکیه به عنوان نوعی اپراتور ناتو در منطقه عمل می نماید. هم اکنون سفارت ترکیه در بیشکک نماینده تماس ناتو است.

به گفته مورگان لیو، کارشناس مسائل آسیای مرکزی، کشورهای آسیای مرکزی با نا امید شدن از ماهیت روابط با غرب، بر تعمیق روابط با روسیه و ترکیه، به عنوان کشورهایی که تمدنهای نزدیک فرهنگی - تاریخی دارند، حساب می نمایند.

به دلایل بسیاری، منطقه آسیای مرکزی از راستاهای اولیه دنیای سازی، توسعه فناوری، علمی و تمدنی دنیا دور بود. در حالی که ترکیه به عبارتی، در بطن همه فرآیندهای دنیای شدن قرار داشته و در آنها مشارکت نموده است.

در آسیای مرکزی، در حقیقت، هیچگاه صنعتی سازی کامل صورت نگرفته است، فرایند تحول جوامع سنتی اقوام بومی در این منطقه هنوز به خاتمه نرسیده است.

در نتیجه، نهادهای اجتماعی و اقتصادی منطقه نسبتاً ضعیف توسعه یافته اند و باید در این مورد از بهترین شیوه ها بهره جست. علاوه بر این، آسیای مرکزی دارای منابع طبیعی عظیم از جمله مواد معدنی، سنگ معدن، چوب و از همه مهمتر نفت و گاز است، جدای از اینکه یکی از ارزانترین نیروهای کار در دنیا را نیز دارد.

بنابراین، برای استخراج و پردازش منابع طبیعی، فراوری محصولات رقابتی از آنها، به فناوری های پیشرفته نیاز است. در این مورد، به نظر می رسد که ترکیه قادر است نقش مهمی را هم به عنوان واسطه و هم به عنوان یک شرکت نماینده مستقیم ایفا نماید.

نخبگان منطقه بر عقیده لزوم حفظ تعادل قدرت بازیگران اصلی مختلف در آسیای مرکزی توافق دارند. در این رابطه، محقق روسی پانکراتنکو کاملاً به درستی خاطرنشان می نماید که ترکیه اغلب توسط کشورهای آسیای مرکزی، به عنوان مثال، مانند یک نیروی متحد علیه گسترش استعماری چین و روسیه در این منطقه مورد آنالیز قرار می گیرد.

امروزه ترکیه به عنوان یک شرکت نماینده در حفظ صلح و امنیت در عراق و سوریه و ضامن آینده سیاسی پایدار در این کشورها، بازیگر مهمی در سیاست دنیای به شمار می رود. در نتیجه، ترکیه برای بسیاری از کشورهای آسیای مرکزی می تواند یک شریک سیاسی معتبر باشد.

ترکیه دارای، تجربه منحصر به فرد چند صد ساله زیادی از همزیستی فرهنگ ترکی با انواع فرهنگ ها، از جمله بیزانسی، عربی، اروپایی، فارسی و دیگر فرهنگ ها است. در یک کلام، ترکیه برای بقیه دنیا ترک زبان می تواند نه تنها یک نمونه از پیشرفت پیروز باشد، بلکه دروازه ای برای اروپا و یک تمدن اروپایی است که ایالات متحده آمریکا نیز تا حدودی با آن ارتباط دارد.

ترکیه می تواند سرمایه های اقتصادی، دانش فنی و بنادر دریای مدیترانه را به کشورهای آسیای مرکزی ارائه دهد. در عوض، ترکیه روی دسترسی ترجیحی به بازارهای منطقه (بیش از 70 میلیون نفر با گذشته فرهنگی مرتبط) و همچنین بازی انرژی کاسپین حساب می نماید.

رشد اقتصادی ترکیه به هیدروکربن ها نیاز داشته و آنکارا میخواهد به مرکز انرژی اروپا تبدیل گردد. به همین دلیل، کشورهای آسیای مرکزی و ترکیه شرکای متحد طبیعی بوده که علاقه مند به استفاده متقابل از پتانسیل یکدیگر هستند.

اولاً، هم کشورهای آسیای مرکزی و هم ترکیه سعی در استفاده از پتانسیل ترانزیت و حمل و نقل خود در توسعه تجارت بین اروپا و چین دارند تا بتوانند در این جاده ابریشم جدید، از جمله در تهیه کالاها و خدمات خود صندلی ارزنده ای را بدست آورند.

ثانیاً، قزاقستان و ترکمنستان آماده تأمین انرژی اروپا در طول این راستا در خاورمیانه هستند و ترکیه نیز مانع از تبدیل شدن خود به قطب اصلی انرژی اروپا نمی گردد ...

شیرین ابوذر